هارمونی رنگ چیست؟
وقتی از هارمونی رنگ صحبت می‌کنیم، در حقیقت به هماهنگی و توازن بین ترکیب رنگهای مختلف در هر نوع طراحی اشاره کردیم. در فرهنگ لغت، معنای کلمه هارمونی (Harmony) توازن، تطبیق و هماهنگی است. معنی هارمونی رنگ عبارت است از: ترکیب‌بندی، چیدمان و پرداختن به جزئیاتی است که یک ساختاری کلی را شکل می‌دهد. هارمونی رنگ همه‌ی مظاهر و جنبه‌های زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. موسیقی، شعر، انواع طراحی، دکوراسیون و فضاسازی بر اساس اصول هارمونی، شکل پیدا می‌کنند.
مصادیقی از این نوع هارمونی رنگ را می‌توان در اجزاء موسیقی، ظرایف موجود در اشعار و ترکیب‌بندی دکوراسیون منزل یافت. حتی تزئینات روی کیک و شیرینی، رنگهای گل‌ها و زیبایی‌های طبیعت نیز مصادیقی از هارمونی رنگ هستند که هر فردی را مجذوب خود می‌کند. لذا با وجود این هارمونی، فرد نظم خاصی را در فضا و محیط احساس می‌کند. البته هارمونی بیش از اندازه نیز، به ترکیبی ناملایم و ناجور تبدیل می‌شود و بیننده را آن‌طور که باید مجذوب و علاقه‌مند نمی‌کند. به طور کلی از نظر مغز، هر چیزی که فاقد سازمان‌دهی، نظم و ترتیب و مفهوم باشد، مردود و غیرقابل پذیرش است. لذا هماهنگی و هارمونی رنگ موجی از تعادل را در فضا ایجاد می‌کند.
اصل اساسی در هارمونی رنگ، به تصویر کشیدن معنا و رابطه بین عناصر و اشیاء در جهان طبیعت است. هارمونی، نوعی تعادل، توزان معنایی و هماهنگی در ساختار رنگ‌ها را به تصویر می‌کشد. مجاورت و در کنار هم قرار گرفتن رنگ‌هایی که در هارمونی با یکدیگر هستند، هر فردی را به خود جلب می‌کند. این موضوع را می‌توان از کنار هم قرار گرفتن عناصر طبیعی در جهان هستی درک کرد. مغز انسان هر نوع جذابیت‌های ظاهری و نظم و تعادل را که در هارمونی به وجود می‌آید به خوبی تشخیص می‌دهد.
در اواخر قرن هفدهم، سر اسحاق نیوتن نمودار دایره‌ای از رنگ‌ها یا چرخه رنگ ایجاد کرد که مبنای تئوری رنگ‌ها و انقلابی در درک روابط بین رنگ‌ها شد. این چرخه رنگ که از هفت رنگ رنگین‌کمان ساخته شده بود، بعدها به 12 رنگ مختلف بهبود یافت.
امروزه هنرمندان، طراحان و حتی صنعت‌گران از قوانین ترکیب رنگ‌ها برای یافتن هارمونی رنگ استفاده زیادی می‌کنند. نتیجه این است که ترکیب رنگی دلپذیر و هماهنگی در فرایند طراحی و خلق آثار هنری تولید می‌شود.
مقالات مرتبط : نکات مهم در طراحی پوستر چیست ؟
اهمیت هارمونی رنگ
هارمونی رنگ اساس هر نوع طراحی و خلق اثر هنری است. طراحان از این روابط رنگی برای انتقال پیام‌ها و ایجاد ظاهر یا احساس خاصی استفاده می‌کنند. اگرچه ممکن است بازی با رنگ‌ها و ایجاد ترکیب‌های رنگی هماهنگ، سخت و طاقت‌فرسا به نظر برسد، اما آسان‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنید، به خصوص اگر از برخی قوانین پیروی کنید. در مقاله امروز، در مورد هارمونی رنگ بحث خواهیم کرد و اینکه چرا در هر طراحی، اصطلاحات و مفاهیم اساسی، ایجاد طرح‌های رنگی هماهنگ بسیار مهم است. همچنین رایج‌ترین هارمونی‌های رنگی را نیز با ذکر نمونه‌های مربوطه بیان خواهیم کرد.
در تئوری رنگ، هارمونی رنگ به ترکیب رنگهای زیبا و هماهنگ بر اساس روابط هندسی در چرخه رنگ اشاره دارد. هماهنگی این رنگ‌ها، تضادهای بصری جالبی ا ایجاد می‌کنند که در پروژه‌های مختلف از اعم از طراحی وب‌سایت‌ها گرفته تا طراحی لوگوها، تبلیغات بصری، چاپ و طراحی داخلی ساختمان از آن استفاده می‌شود.
رنگهای اصلی و چرخ رنگ
چرخ رنگ و رنگهای اصلی و فرعی و رنگ کلیدی، از جمله مفاهیم اصلی هارمونی رنگ است. چرخ رنگ RYB یا قرمز، زرد، آبی معمولاً توسط هنرمندان استفاده می‌شود، زیرا به ترکیب رنگ‌ها کمک می‌کند. چرخ رنگ RYB، 12 رنگ به صورت زیر طبقه‌بندی می‌شود:
- رنگهای اصلی: آبی، قرمز و زرد
- رنگهای ثانویه (از ترکیب دو رنگ اصلی ایجاد می‌شود): سبز، نارنجی و بنفش
- رنگهای سوم (از ترکیب یک رنگ اصلی و یک رنگ ثانویه ایجاد می‌شوند): قرمز-بنفش، آبی-بنفش، آبی-سبز، زرد-سبز، زرد-نارنجی و قرمز-نارنجی.
قبل از اینکه به رایج‌ترین انواع هارمونی رنگ بپردازیم، اجازه دهید به یک مفهوم دیگر یعنی رنگ کلیدی اشاره کنیم. هر طرحی دارای یک رنگ کلیدی است که می‌تواند عمدی یا بر حسب ضرورت مورد استفاده قرار گیرد. رنگ کلیدی، مهم‌ترین رنگ طراحی شماست. این رنگی است که نمی‌توانید تغییر دهید یا رنگ عنصری است که می‌خواهید توجه را به آن جلب کنید. چرا دانستن این مفهوم مهم است؟ زیرا قبل از اینکه بتوانید هارمونی رنگ خود را تعیین کنید، باید رنگ کلیدی طرح خود را بشناسید. این نقطه شروع شما خواهد بود.
رایج‌ترین هارمونی‌های رنگی
هنگامی که رنگ کلیدی را در اختیار دارید، تشخیص رنگهای هماهنگ با استفاده از چرخه رنگ آسان‌تر خواهد بود. برای این کار، می‌توانید از هر یک یا ترکیبی از هارمونی رنگی که در ادامه معرفی می‌شوند استفاده کنید. با این حال، صرف نظر از اینکه کدام هارمونی را انتخاب می‌کنید، توجه به استفاده از رنگهای گرم و سرد ضروری است. آخرین موضوع مهم این است که هنگام کار بر روی طرح رنگ خود، سایه، رنگ و تن را در نظر بگیرید، زیرا به شما امکان می‌دهند ترکیب رنگی غنی و لایه لایه‌ای ایجاد کنید.
مقالات مرتبط : آشنایی با کاربرد و اصول طراحی کارت ویزیت
هارمونی رنگ مکمل (Complementary)
طرح‌های رنگی مکمل، اساسی‌ترین نوع هارمونی رنگ هستند. آن‌ها اغلب در دنیای طراحی به دلیل سهولت و سادگی، مورد استفاده قرار می‌گیرند. به زبان ساده، جفت‌های مکمل، رنگ‌هایی هستند که در انتهای مخالف چرخ رنگ (یا دایره رنگی) قرار می‌گیرند و می‌توانند رنگهای اصلی، ثانویه یا سوم باشند. این ترکیب رنگهای هماهنگ، پالت‌های رنگی پر جنب و جوش با تضاد بالا ایجاد می‌کند. در حالی که این امر در تعدادی از طرح‌ها مطلوب است، اما اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند خسته کننده باشد. به عنوان مثال، خواندن متن و پس‌زمینه در رنگهای مکمل دشوار است. علاوه بر این، این طرح‌های رنگی برای برجسته کردن و ایجاد عناصر چشم‌نواز ایده آل هستند.
هارمونی رنگ متساوی‌الساقین (Split complementary) ترکیب‌های مکمل تقسیم شده، اندکی پیچیده‌تر از رنگهای مکمل هستند زیرا سه رنگ دارند. ساده‌ترین طرح‌های رنگ مکمل تقسیم‌بندی شده دارای یک رنگ کلیدی و دو رنگ در مجاورت مکمل آن رنگ کلیدی هستند. به همین دلیل، این هارمونی رنگ دارای تضاد پر جنب و جوشی است که به طور کلی استفاده از آن آسان است. هنرمندان مبتدی و طراحان گرافیک اغلب به سمت این نوع ترکیب‌ها گرایش پیدا می‌کنند، زیرا این ترکیب، شروع به تقسیم شدن به طرح‌های رنگی پیچیده‌تر می‌کند. همچنین این هارمونی رنگ، به خوبی با طراحی و خلق آثار هنری سازگاری دارد، زیرا رنگهای کافی را در اختیار طراح قرار می‌دهد
هارمونی رنگ مشابه (Analogous)
برخلاف طرح‌های رنگی مکمل، طرح‌های رنگی مشابه از سه رنگ تشکیل شده‌اند که همگی در کنار یکدیگر در چرخه رنگ قرار گرفته‌اند. آن‌ها معمولاً از یک رنگ غالب و سپس یک رنگ پشتیبان تشکیل می‌شوند. رنگ سوم می‌تواند دو رنگ اول باشد که با هم ترکیب شده‌اند یا یک رنگ برجسته که ظاهر می‌شود. طرح‌های رنگی مشابه در دکوراسیون و طراحی داخلی رایج هستند. این هارمونی رنگ، چشم‌ها را تسکین می‌دهد و انسجام بصری تولید می‌کند.
هارمونی سه‌گانه (Triadic)
ترکیب رنگهای سه‌گانه شامل سه رنگ است که به طور مساوی روی چرخه رنگ قرار گرفته‌اند. آن‌ها بسیار متنوع هستند و اغلب یک پالت رنگی پر جنب و جوش و جسور ایجاد می‌کنند. شبیه به طرح‌های رنگی مکمل، طرح‌های رنگی سه‌گانه تضاد قوی ارائه می‌دهند.
هارمونی چهارگانه (Tetradic)
طرح‌های رنگی چهارگانه، چهار رنگ مجزا دارند: یک رنگ کلیدی و سه رنگ دیگر که همگی از رنگ کلیدی در چرخه رنگ فاصله دارند. این هارمونی رنگی را می‌توان به عنوان «طرح رنگ دوگانه مکمل» نیز نامید زیرا از دو جفت رنگ مکمل تشکیل شده است؛ مانند هر طرح مکمل با طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها، نتیجه یک پالت پر جنب و جوش و غنی از تضاد است. در واقع، رنگهای چهارتایی از جسورانه‌ترین و زنده‌ترین طرح‌های رنگی در جعبه ابزار طراحان به شمار می‌روند. البته اگر این هارمونی رنگ را بدون تمرین و بررسی اعمال کنید، می‌تواند تهاجمی و حتی کمی عصبی به نظر برسد.